یلدای رویا بی امید گذشت

به گزارش مشرق ، با سپری شدن یلدا، امید برای آمدن تک درنای مهاجر سیبری به تالاب های مازندران رنگ باخت و باید باور کرد که امسال و شاید برای همیشه دیگر نتوان این گونه منحصربه فرد جهان را در زیستگاه های مازندران به نظاره نشست.

آخرین باری که درنای مهاجر سیبری با نام امید در تالاب های مازندران مشاهده شد، مربوط به زمستان دو سال قبل بود و پیش آن نیز 15 سال این تک درنا به صورت انفرادی در فصل پاییز به مازندران سفر می کرد و بیش از 130 روز مهمان مردم مازندران بود.

هنوز درباره علت نیامدن دو سال پیاپی و یا قهر درنای امید به مازندران کارشناسان و صاحبنظران به صورت قطعی و کامل سخن نمی گویند و اما واگرهای متعددی نظیر کهولت سن پرنده، سرد نشدن هوا در منطقه سیبری و تغییرات جوی و یا شاید مرگ احتمالی را به عنوان فرضیه هایی مطرح می کنند که چندان پایه های کارشناسی محکمی ندارد.

در شرایطی که سردی هوایی که از هفته گذشته در مناطق شمالی از جمله مازندران حاکم شد پرندگان مهاجر زیادی را به استان کشاند، اما جای سوگل پرندگان، یعنی درنای امید در طبیعت و زیست بوم استان مازندران خالی است و امسال دیگر امیدی به آمدنش نیست و شاید بی راه نباشد، مرثیه و سمفونی برای این پرنده سرود و نواخت.

درناهای سفید سیبری، دارای سه جمعیت شرقی، مرکزی و غربی هستند که این گروه های درنا، مسیرهای متفاوتی را نسبت به یکدیگر پرواز و مهاجرت می کنند. از درناهای گله مرکزی که در فصول سرد از سیبری به مناطق جنوبی و کشور هندوستان پرواز می کردند، مدت هاست که خبری نیست و منقرض شده اند.

آخرین بازمانده از گله مرکزی درنایی بود که بین سال های 1996 میلادی تا سال 2002 میلادی به تنهایی به هند سفر می کرد و بعد از سال 2002 دیگر دیده نشد. جمعیت و گله درناهای شرقی از شرق سیبری به مناطق شرقی آسیا و چین پرواز می کند و جمعیت رو به بهبودی دارند اما از جمعیت درنای سفید سیبری در گله غربی تنها درنای امید باقی مانده بود.

اولین گزارش ثبت شده از درناها در ایران مربوط به سال 1354 و حدود 18 درنا بوده است.

اولین گزارش ثبت شده از درناها در ایران مربوط به سال 1354 و حدود 18 درنا بوده است. بر طبق گزارش هایی که در گذشته به ثبت رسیده است، در حدود بین سال های 1357 تا 1377 تنها 10 الی 12 پرنده درنای مهاجر در ایران شمارش شده است. در سال های بعد از آن این میزان کمتر شد.

در سال 1386 سه درنای سفید سیبری به تالاب های ایران بازگشتند که در آن سال یکی از درناها شکار شد. پس از آن در سال 1387، 2 درنای دیگر که جفت بودند، مسافتی طولانی از سیبری پرواز کرده و در فریدونکنار به زمین نشستند.

همزیستی امید و رؤیا اشتباه بود

یک پرنده شناس و دوستدار حیات وحش در مازندران با بیان اینکه درنای سیبری پرنده ای است که سال ها تنها به مازندران سفر کرد، طرح همزیستی این پرنده با درنای بلژیکی را که دو سال قبل در استان اجرا شد، را نادرست و اشتباه خواند.

علی حبیبی با بیان اینکه این پرنده به طور طبیعی به زیست خود ادامه می داد اما متولیان امر تلاش کردند تا با آوردن گونه بلژیکی و همزیستی دو درنا، پروژه تکثیر را رقم زنند و بعد از حدود یکماه سفر این دو پرنده به سرزمین های سیبری ناکام ماند، افزود: پس از آن دیگر درنای امید در زیستگاه های ایران دیده نشد و دستکاری در چرخه زیست این پرنده می تواند از عوامل عدم بازگشت دوباره آن باشد.

وی با عنوان اینکه هرچند پدیده های تغییر اقلیم و یا کهولت سن پرنده نیز از دیگر عوامل است که در سفر و مهاجرت پرنده تغییراتی ایجاد کرده است، ادامه داد: به نظر می رسد که باید برای روزگار بی امید در تالاب و زیستگاه های مازندران آماده شویم همانگونه که طی دو سال این پرنده سفر نکرده است.

در روزهای سرد پاییزی و با آغاز فصل زمستان طبیعت مازندران مملو از پرندگان مهاجری شده که از گوشه و کنار خود را به زیستگاه های استان رساندند و در بزم عاشقانه پرندگان، جای امید خالی است.

فرضیه کهولت سن و یا مرگ درنا

کوروس ربیعی رئیس اداره حیات وحش محیط زیست مازندران با بیان اینکه درنای امید معمولاً حداکثر تا آخر پاییز به استان سفر و چندماه زمستان گذرانی می کرد، افزود: با نیامدن دوساله این پرنده، فرضیه مرگ براثر کهولت سن آن تقویت می شود.

وی اظهار کرد: هرچند به دلیل عدم ردگیری و ردیابی پرنده در هیچیک از مسیرهای پروازی نمی تواند به طور قطع درباره آن اظهار نظر کرد اما امیدواریم در سال های آتی شاهد مهاجرت دوباره این پرنده باشیم.

امسال شرایط جوی مازندران به گونه ای بود که تالاب ها و آب بندان ها به خوبی آبگیری شدند و امید می رفت چشم طبیعت به دیدن امید روشن شود که نشد. این روزها هرجا پرنده ناشناسی در طبیعت شمال دیده می شد گمانه زنی درباره اینکه شاید درنای امید باشد، اوج می گیرد.

یلدای رؤیای بدون امید سر شد

آخرین باری که امید در مازندران دیده شد، زمستان دو سال قبل بود. همه چیز به خوبی پیش می رفت پروژه انتقال درنای بلژیکی برای همزیستی با امید که 14 سال به تنهایی پس از مرگ جفتش آرزو به مازندران سفر می کرد، به خوبی پیش می رفت، این دو درنای فرنگی 34 روز در کنار هم زیست کردند و در نهایت مازندران را به مقصد سیبری ترک کردند.

دو روز از کوچ آنها گذشته بود تا آنکه اهالی بومی از مشاهده یک درنا در اراضی تالابی عباس آباد خبر دادند و پس از چند روز تکذیب و تردید بالاخره تأیید شد درنای بلژیکی از نفس افتاد و از ادامه سفر باز ماند و زندگی 34 روزه این دو یار منجر به جدایی شد.

از آن روز تاکنون درنای بلژیکی در اتاقک لاکچری در اجاکله به تنهایی نگهداری می شود تا با آمدن دوباره امید در طبیعت رهاسازی شود. درنای سپید امید 14 سال گذشته همواره تا قبل از نیمه آذر به مازندران سفر می کرد و امسال رکورد تأخیر را پشت سرگذرانده است. دیگر نیامدن یک رویداد ساده نیست نگرانی ها درباره این پرنده نادر به اوج رسیده و درنای بلژیکی رؤیا نیز یلدایش را در آرزوی امید به تنهایی گذراند.